Uitleg Vocaal Emogram Zangapplicatie
Zangers hebben te maken met iets dat instrumentalisten niet hebben: tekst.
Bij alles wat een zanger kan gebruiken om gevoel in een nummer te leggen zoals bijvoorbeeld klank/timbre, dynamiek, melodie, timing en frasering heeft hij te maken met het verhaal van het nummer. Daar is een grote diversiteit in want teksten zijn er in alle soorten en maten. Soms heel duidelijk, soms heel vaag. Soms een verhaal met een begin en een eind en soms fragmentarische schetsen vol met metaforen.
Een wens die veel zangers hebben is hun (al dan niet eigen) werk overbrengen op het publiek, mensen raken. De zin: “ik geloof je niet” of “ik voel het niet” komt in menig zangwedstrijd voorbij, maar biedt weinig houvast voor een zanger om zich te verbeteren. Ook zijn emoties persoonlijk, zowel het ervaren van je eigen emoties als het interpreteren van die van anderen.
Stemnuances aanbrengen in onze verhalen is iets dat we allemaal de hele dag door doen. Je klinkt geïrriteerd, lief, vermoeid, zakelijk en ga zo maar door. Stel dat je in je dagelijks leven iets meemaakt dat je aan steeds weer andere mensen vertelt. Dat doe je niet alle keren op dezelfde manier. Je stemming van het moment, maar ook je gezichtspunt naar het gebeurde toe en zelfs de reactie van je toehoorder nuanceren je verhaal. Hierdoor benadruk je telkens andere aspecten en woorden van het gebeurde. Je klankkleur past zich aan die veranderende emotie aan. Het zingen van een lied is in principe hetzelfde. Je vertelt een verhaal. Toch maken zangers in veel gevallen gebruik van steeds dezelfde klank. Zonde!
Hoe pak je het vertalen van je emotie naar een (gezongen) tekst dan aan? Oftewel hoe onderzoek je welke emotie je wilt overbrengen? Tijdens zangcoaching kun je daaraan werken. Je kijkt dan naar de muzikale opbouw, meestal bestaand uit coupletten, refreinen en eventueel een brug. Hebben de coupletten dezelfde lading? Is het refrein alle keren hetzelfde? Brengt de brug een nieuw gezichtspunt? Bedenk vanuit welk standpunt het nummer gezongen wordt. Een nummer over een voorbije liefde kan een gelaten, boos, gekwetst of wanhopig uitgangspunt hebben waarbij een groot verschil in klank en timing optreedt. Een tekst is overigens zelden alleen maar een van bovenstaande emoties. Er zitten meestal meer lagen in.
Sommige zangers kunnen niet genoeg met bovenstaande tips. Voor hen heb ik een manier bedacht die ze in staat stelt te onderzoeken hoe ze de emotie in het stuk kunnen verklanken, op een heel gestructureerde manier, via het VOCAAL EMOGRAM.
Hoe werkt het?
Voor het Emogram onderneem je een aantal stappen. Om te beginnen deel je de te zingen tekst op in stukken. Dat kan op basis van muzikale overwegingen (couplet, refrein, brug) maar ook op inhoud (vroeger, nu, toekomst enz). Nu kies je drie emoties die je vindt passen bij de inhoud. Bijvoorbeeld boos. Maar er zijn veel soorten boosheid. Is het rancuneus, verbolgen, woedend, razend, verontwaardigd of misschien een opeenvolging of combinatie hiervan? Als het gaat om verlangen, wat is het dan? Jaloezie, afgunst, hunkering, smachten, nostalgie? In de dropdownlijst kun je de hoofdemoties en hun verschijningsvormen kiezen.
Zing dan het nummer vanuit elk van de drie emoties en vertaal daarbij het verloop van de grafiek naar de zang. Je zult merken dat je dan gebruik gaat maken van dynamiek, timing en frasering. Ook en vooral van nuances in de klankkleur van de stem. Dit doe je met elk van de drie gespecificeerde emoties. Dit wordt een sterk overtrokken uitvoering, maar hierdoor word je bewust hoe je een emotie in een stuk kan brengen. Je gaat wellicht harder zingen, of anders timen, of een schelle/warme klank in je stem leggen. Hoe dan ook, je legt vermoedelijk een lading in je stem die er daarvoor niet was.
Het vocale emogram is een uiterst gestructureerde manier om muziek te benaderen voor een zanger die geen ster is in intuïtief te werk gaan, en moedeloos wordt van het proberen. Ik probeer mijn lessen zo vorm te geven dat iedereen er ten alle tijde mee uit de voeten kan, ook zonder dat ik erbij ben. Uiteindelijk word je er zo bedreven in, dat je à vu zo’n interpretatie maakt. De methode is geschikt voor alle tekst, rap en spoken word. Maar ook een dichter of acteur moet hier goed mee uit de voeten kunnen.